Marokkaanse schat met uitsterven bedreigd

De Atlascipres is een van de ongeveer 300 soorten bomen en struiken die in het Middellandse Zeegebied voorkomen. Deze boom, die van nature goed bestand is tegen opwarming van de aarde, wekt al sinds de jaren 1920 de nieuwsgierigheid van menig botanist, bosbouwer en ecoloog. Kapitein Charles Watier, inspecteur van water en bossen in Zuid-Marokko, was de eerste die in 1921 de aanwezigheid van deze cipres in de N’Fiss-vallei in de Hoge Atlas vaststelde. Later, in 1950, verhief de Franse botanicus Henri Gaussen de cipres van Goundafa tot een aparte soort en gaf deze de wetenschappelijke naam ’Cupressus atlantica Gaussen’, meldt The Conversation.

Lees ook: Algerije probeert emblematische boom van Marokko te kweken

De Atlascipres onderscheidt zich van andere mediterrane cipressen door zijn opvallende blauwachtige blad en kleine, bolvormige dennenappels van tussen de 18 en 22 millimeter. De soort komt uitsluitend voor in de N’Fiss-vallei, waar het huidige oppervlakte nog maar zo’n 2180 hectare bedraagt. Dit is een drastische krimp vergeleken met de 5000 tot 10.000 hectare in de jaren 1940 en 1950. Deze afname is vooral te wijten aan de mens, die al eeuwenlang cipreshout exploiteert voor de bouw van huizen en als brandhout, en de bladeren gebruikt om geiten in het bos te voeden. Ook in de traditionele geneeskunde vond de Atlascipres toepassing, bijvoorbeeld voor rugmassages met bladeren of afkooksels van de kegels.

Lees ook: Franse boeren "stelen" Marokkaanse boom

Overbegrazing en de aanhoudende menselijke druk belemmeren de natuurlijke verjonging van deze bomen. Hierbij komt de zware materiële schade door de aardbeving van 8 september 2023 in de N’Fiss-vallei, die onder meer de Tinmel-moskee verwoestte, die bijdroeg aan het uitsterven van de soort. Bovendien werd tijdens de heraanleg van de hoofdweg zelfs een ruim 600 jaar oude cipres geveld. De aanleg van paden en puindepots te midden van de bomen tijdens de wederopbouw van de door de aardbeving getroffen dorpen heeft eveneens oude cipressen vernietigd. De Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) heeft de Atlascipres geclassificeerd als een van de 17 wereldwijde bossoorten waarvan het genetisch erfgoed uitgeput raakt.

Lees ook: Arganboom, symbool van Marokko, op punt van uitsterven?

Daarbovenop wordt de Atlascipres ernstig bedreigd door klimaatverandering, als gevolg van de aanhoudende droogte die Marokko al zes jaar teistert. Volgens de Internationale Unie voor de Conservatie van de Natuur (IUCN) behoort de soort tot de ernstig bedreigde soorten. Om de Atlascipres te beschermen, zijn maatregelen essentieel, zoals het afsluiten van bepaalde gebieden om overbegrazing te voorkomen en een verbod op het kappen van hout. Het is ook van cruciaal belang om de lokale bevolking te informeren en te sensibiliseren, en hoogwaardige cipressen te herplanten. Het creëren van stadsbossen zou een effectieve manier kunnen zijn om deze bedreigde soort buiten zijn natuurlijke leefgebied te behouden.