25 oktober 2025 - 13:00 - Marokko
Een groeiend aantal Marokkanen die in het buitenland wonen kiezen ervoor om terug te keren naar Marokko om daar een professionele carrière op te bouwen. Deze trend, waarbij talenten zich richten op sectoren als onderwijs en ondernemerschap, is onderzocht door de Raad van de Marokkaanse Gemeenschap in het Buitenland (CCME) en de Internationale Universiteit van Rabat (UIR).
De studie, getiteld "Dynamiek en drijfveren voor de terugkeer van Marokkaanse talenten uit de wereld," analyseert de focus op twee centrale domeinen: de academische wereld en het ondernemerschap. Antropoloog Farid El Asri, een van de onderzoekers, noemt diverse redenen voor deze terugkeer. Sommigen worden gedreven door familiale of emotionele motieven, terwijl anderen de wens hebben om actief bij te dragen aan de ontwikkeling van het land. Ook de ambitie om innovatieve en maatschappelijk relevante projecten te starten speelt een rol. El Asri merkt op dat "de terugkeer nooit een simpele geografische terugkeer is: het impliceert een heruitvinding van zichzelf, een onderhandeling tussen transnationale identiteit en lokale verbondenheid, evenals een herdefiniëring van hun professionele en sociale rol."
Lees ook: Marokkanen verlaten Nederland: "Gelukkiger in Marokko"
De meerderheid van deze terugkerende Marokkanen uit de diaspora beschikt over een universitair diploma en heeft diverse internationale werkervaringen op zak. Zij geven de voorkeur aan het inzetten van hun expertise bij instellingen die werken met een publiek-private samenwerking. Le Matin stelt dat deze instellingen meer onderwijskundige flexibiliteit, een internationale oriëntatie en taalkundige diversiteit bieden, wat de overgang voor buitenlandse talenten soepel laat verlopen. De instellingen bieden de leden van de diaspora een platform om internationale academische standaarden te verenigen met lokale bijzonderheden, wat ruimte schept voor curriculaire innovatie en interculturele dialoog. Toch gaat de integratie niet zonder slag of stoot. Uit de verzamelde getuigenissen blijkt dat er sprake is van terugkerende institutionele obstakels, zoals trage administratieve procedures, structurele starheid, moeite met het verkrijgen van functies of verantwoordelijkheden die overeenkomen met hun kwalificaties, beperkte toegang tot financiering en het ontbreken van ondersteuningsmechanismen die zijn afgestemd op hun behoeften.
El Asri ziet in deze beperkingen echter een katalysator voor innovatie. "De ondernemers uit de diaspora moeten omgaan met een omgeving die soms rigide is, maar het is precies die beperking die creativiteit stimuleert," licht hij toe. Zij benutten hun sociale kapitaal, kennis en netwerken die ze in het buitenland hebben opgebouwd, en ontwikkelen flexibele management- en organisatiemethoden. Hierdoor wordt de diaspora een potentiële motor voor innovatie. Wel is het noodzakelijk dat de specifieke aard van deze transnationale carrières wordt erkend voor een succesvolle integratie.
De studie stelt een strategisch kader voor om de mobilisatie van talenten uit de diaspora beter te structureren. Een centraal voorstel is de oprichting van een Stichting voor Marokkanen die in het Buitenland wonen. Deze stichting zou als taak krijgen initiatieven vanuit de diaspora te centraliseren en coördineren, investeringen te begeleiden en de administratieve processen te versoepelen. De stichting wordt gezien als de uitvoerende tak van een participatieve bestuursvorm, die bruggen slaat tussen openbare instellingen, het verenigingsleven en de economische sector. Daarnaast suggereert het onderzoek het ontwikkelen van wetenschappelijke en ondernemersdiplomatie, zoals de creatie van incubators, mentorprogramma’s, aangepaste financiering en onderzoekshubs, om de intellectuele, technologische en economische bijdrage van de diaspora te stroomlijnen.
Lees ook: Belgische Marokkanen kiezen voor definitieve terugkeer naar Marokko
Volgens El Asri leidt "het begrijpen hoe leden van de diaspora zich vestigen, hun identiteit herschikken en hun sociale integratie onderhandelen tot de erkenning van hun drijvende rol in innovatie, de vernieuwing van sociale ruimten en de versterking van de banden tussen Marokko en zijn diaspora."
