Rivaliteit Marokko Algerije: de bittere geschiedenis

Tijdens zijn toespraak ter gelegenheid van het Troonfeest op 29 juli sprak Koning Mohammed VI de Algerijnen toe met woorden die de eeuwenoude banden benadrukten. "Het Algerijnse volk is een broedervolk waarmee het Marokkaanse volk seculiere menselijke en historische banden deelt, in het bijzonder door taal, religie, geografie en een gemeenschappelijk lot", aldus de vorst. Deze gebaren van verzoening zijn niet nieuw, vooral niet sinds Algerije in augustus 2021 de diplomatieke relaties met Rabat eenzijdig verbrak. Volgens geopoliticus en journalist John Mackenzie, geciteerd in een artikel van Revue Conflits, begon de relatie al vijftig jaar geleden te verslechteren, direct na de Akkoorden van Madrid.

Lees ook: Abdelmadjid Tebboune: "Met Marokko is het een schaakspel"

Deze akkoorden beëindigden de Spaanse aanwezigheid in de Sahara en leidden tot de verdeling van het bestuur over het gebied tussen Marokko en Mauritanië. John Mackenzie verklaart dat de controle die Madrid als koloniale macht uitoefende, in het kader van deze overeenkomst werd overgedragen aan Mauritanië en teruggegeven aan Marokko. Het Polisario Front, een separatistische beweging die zich tegen de Spanjaarden verzette en werd gesteund door Algerije, werd in deze akkoorden niet erkend. Daardoor ontstond een groot spanningsveld. "Het bestaan van een autonome Sahrawi-staat, zoals het Polisario voor ogen heeft, wordt de facto niet erkend", legt Mackenzie uit. Als reactie hierop begon de beweging een oorlog tegen Mauritanië en Marokko en riep in 1976 de "Sahrawi Arabische Democratische Republiek" uit, een entiteit die tot op de dag van vandaag door de meeste landen en de VN niet wordt erkend.

Lees ook: Tindouf, Touat, Hassi Beïda... door Algerije geannexeerde Marokkaanse gebieden

De gewapende strijd tussen het Polisario Front en Mauritanië duurde niet lang; Mauritanië legde in 1979 de wapens neer en deed afstand van zijn territoriale claims. De confrontaties met Marokko hielden echter 26 jaar aan. Een staakt-het-vuren, geregeld door de VN in 1991, maakte een einde aan de openlijke oorlog, maar er werd geen duurzame territoriale oplossing gevonden. In 2007 stelde Marokko een plan voor autonomie van de Sahara onder zijn soevereiniteit voor, dat intussen door veel landen wordt gesteund. In 2020 erkenden de Verenigde Staten, onder de regering van Trump I, de Marokkaanse soevereiniteit over de Sahara als onderdeel van de Abraham-akkoorden.

Lees ook: Algerije wil dat Marokkaanse Sahara wordt verdeeld

Meer dan 116 landen steunen inmiddels de Marokkaanse claim op de Sahara, aldus Mackenzie. Toch blijft de oplossing die Rabat voorstelt, namelijk autonomie van de zuidelijke provincies onder Marokkaanse soevereiniteit, voor Algerije onacceptabel. Dit is ook een punt van frictie tussen Parijs en Algiers. Toen Marokko en Frankrijk hun relaties nieuw leven inbliezen, werden in oktober 2024 tijdens een staatsbezoek van Emmanuel Macron 22 overeenkomsten ter waarde van 10 miljard euro getekend. Bovendien overweegt Franse ontwikkelingsagentschap (AFD) 150 miljoen euro te investeren in de regio Dakhla-Oued Eddahab in de Sahara.

Lees ook: Algerije complotteerde in 1962 al tegen Marokko

De spanningen tussen Rabat en Algiers hebben de Arabische Maghreb Unie, opgericht in 1989, ernstig belemmerd. Mackenzie benoemt de Noord-Afrikaanse vrijhandelsovereenkomst uit 1996 als een van de belangrijkste verwezenlijkingen van de organisatie, maar de uitvoering ervan is zeer beperkt. Volgens hem zou een verbetering van de banden tussen de landen de deur openen voor nieuwe economische, agrarische en veiligheidssamenwerkingen die essentieel zijn voor de verdere ontwikkeling van de Maghreb-regio.