5 november 2025 - 12:00 - Marokko
De economische gevolgen van de aanhoudende politieke spanningen tussen Marokko en Algerije zijn aanzienlijk voor de gehele Maghreb-regio. De recente VN-resolutie over de Marokkaanse Sahara, gevolgd door een herhaaldelijk handreiking van Koning Mohammed VI aan Algerije, heeft de discussie over de vergaande economische schade door het uitblijven van Maghreb-integratie opnieuw op de voorgrond geplaatst. Decennialang blijven de landen steken op een laag niveau van economische samenwerking, wat de regio miljarden aan potentiële groei kost.
De Maghreb is een van de minst geïntegreerde regio’s ter wereld. Volgens het IMF is de handel tussen de landen onderling minder dan 5 procent van de totale handelsuitwisseling. De decennialange politieke impasse, met de Sahara-kwestie als centraal twistpunt, is de belangrijkste oorzaak. Koning Mohammed VI riep in zijn toespraak na de VN-resolutie Algerije op om de politieke crisis achter zich te laten en zich te richten op gezamenlijke ontwikkeling. Een economische unie met Marokko, Algerije, Tunesië, Libië en Mauritanië zou tot soepelere handel, betere investeringsfocus en hogere productiviteit voor de regio leiden, aldus een analyse van Médias24.
Lees ook: Geheime onderhandelingen tussen Marokko en Algerije? VS reageert
Al twee decennia betalen de Maghreb-landen de prijs voor deze niet-integratie. De Afrikaanse Ontwikkelingsbank (BAD) schat dat er jaarlijks één tot drie procentpunten aan groei verloren gaan. Scenario’s van de Wereldbank suggereren dat een diepe integratie, ondersteund door hervormingen in de dienstensector en het investeringsklimaat, het BBP binnen 10 jaar met ruim 30 procent kan verhogen. Eerder onderzoek van Paloma Anós Casero en Ganesh Seshan (2005-2015) toonde aan dat nauwere banden met de Europese Unie het reële BBP per hoofd van de bevolking al met 15 procent in Algerije, 16 procent in Marokko en 14 procent in Tunesië deed toenemen. Met volledige liberalisering van de diensten en een beter ondernemingsklimaat kunnen deze winsten oplopen tot 34 procent in Algerije, 27 procent in Marokko en 24 procent in Tunesië.
Een geïntegreerd Maghreb-blok, gekoppeld aan de Europese Unie en met de nodige hervormingen, zou in vergelijking met het referentiescenario een sprong in het reële BBP per hoofd van de bevolking van 57 procent in Algerije, 51 procent in Marokko en 38 procent in Tunesië kunnen betekenen. Een eerdere studie, "The Cost of Non-Maghreb: Achieving the Gains from Economic Integration", gepubliceerd in 2006 door Bchir, Ben Hammouda, Oulmane en Sadni Jallab, bevestigde de enorme potentiële winsten. Zo zou de invoering van een vrijhandelszone al leiden tot een productiestijging van ongeveer 350 miljoen dollar.
Lees ook: Marokko wil F-35 om Algerije de baas te zijn: onderhandelingen met VS en Israël
De economische voordelen van Maghreb-integratie zijn dus aanzienlijk. Volgens een econoom, geciteerd door Médias24, ligt de sleutel in de structurele complementariteit. "Voorbij het Algerijnse gas en de olie is het economische belang van de toenadering gebaseerd op de structurele complementariteit van de Maghreb-landen. Algerije en Libië beschikken over een hoger koopkracht en potentiële vraag, die in staat zijn om commerciële goederen en diensten te absorberen, terwijl Marokko competitieve potentiële aanbodcapaciteiten biedt die klaar zijn om deze vraag te bedienen, via export of lokaal via investeringen."
Marokko speelt hierin een cruciale rol. De econoom licht toe: "Marokko is gepositioneerd om de regionale toeristische stromen op te vangen, op voorwaarde dat de fricties op het gebied van mobiliteit en betalingen worden versoepeld, aangezien de multiplier van toerisme op werkgelegenheid en deviezen onmiddellijk is. Marokkaanse ingenieurs- en bouwbedrijven kunnen tegen concurrerende kosten infrastructuur leveren in de regio. Marokkaanse financiële diensten kunnen een motor voor integratie worden. De geaggregeerde marktbasis wordt breder en de aantrekkelijkheid van de directe buitenlandse investeringen verbetert voor het geheel, met een vliegwieleffect dat uitgaat van de Marokkaanse logistieke en industriële platforms en zich uitstrekt over de regio." Bovendien zou regionale vrede tot aanzienlijke budgettaire vrijheid leiden. "Een geleidelijke budgettaire de-escalatie op militaire uitgaven zou besparingen en fiscale marges creëren die geheroriënteerd kunnen worden naar productievere en beter renderende investeringen ten gunste van een regionale economische integratie die voor iedereen voordelig is," besluit de econoom. Uiteindelijk zou zo’n integratie kunnen leiden tot monetaire convergentie in de Maghreb.
